Odwet Górski i Polska Armia Odwet

Odwet Górski – polska patriotyczna, niepodległościowa organizacja antykomunistyczna, działająca od czerwca 1951 do maja 1952 roku na terenie powiatu limanowskiego, a także nowosądeckiego. Dowódcą Odwetu Górskiego był Zbigniew Makusz-Woronicz pseud. Montana. Głównym miejscem spotkań (siedzibą sztabu) był budynek państwowego tartaku w Kamienicy, powiat limanowski, a najważniejszymi zadaniami organizacji były: konsolidacja środowisk patriotycznych, antykomunistycznych, zbieranie informacji o antypolskiej, komunistycznej działalności poszczególnych osób oraz organizacji czy instytucji w celu przekazania ich aliantom (Stany Zjednoczone, Wielka Brytania).

Zasadniczym celem członków Odwetu Górskiego było odzyskanie przez Polskę niepodległości. Nie posiadamy obecnie informacji, czy Odwet Górski był oddolnym ruchem patriotycznym, czy powstał z inspiracji służb specjalnych w celu zniszczenia, zastraszenia polskich patriotów z terenu powiatu limanowskiego i nowosądeckiego. Od 24 kwietnia do 9 maja 1953 roku aresztowano 40 osób. Zapadło 17 wyroków, 2 osoby otrzymały wyrok śmierci, 3 osoby dożywocie, 1 osoba – 15 lat więzienia, 3 osoby – 13 lat, 1 osoba – 12 lat, 2 osoby – 10 lat, 1 osoba – 8 lat, 2 osoby – 2 lata, 1 osoba – 1 rok. Odnośnie pozostałych 23 aresztowanych osób obecnie nie mamy danych.

Organizację Odwet Górski rozpracowywał Wydział III Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Krakowie, zakładając sprawę agenturalną pod kryptonimem Tartak. Do aresztowania członków Odwetu Górskiego przyczynili się pozyskani Tajni Współpracownicy: Woda (Rybka Stanisław, ojciec Jan, matka Zofia Migacz, ur. 1 maja 1919 w Łącku, zam. Kamienica 245), Jesion (?), Kuba (Ajdukiewicz Mieczysław, ojciec Władysław, matka Barbara Jędrzejek, zam. Nowy Sącz, Ogrodowa 70, związany z grupą Dymla Wiarusy i z grupą Srebrnego), Wicher (Śmierciak Franciszek, ojciec Tomasz, matka Aniela Matusiak, ur. 8 września 1922 w Bulowicach, pow. Bielsko-Biała, zam. Mordarka 169, żołnierz AK/BCH), Kołowski (?), Kalina (Józef Opyd syn Wawrzyńca, Kamienica), Szary (?) oraz pracownicy PUBP w Limanowej i Nowym Sączu oraz Departamentu III MBP.

Polska Armia Odwet – tajna niepodległościowa organizacja o charakterze zbrojnym i partyzanckim, pod koniec swojego istnienia antykomunistyczna grupa przetrwania. Powstała na Sądecczyźnie jesienią 1951, działała do 10 lipca 1955 roku. Dowódcą organizacji był Stanisław Perełka, pseud. Dębiński. Powstała z inspiracji dowódcy Odwetu Górskiego Zbigniewa Makusza Woronicza, pseud. Montana, który zakładał, że Odwet będzie składał się z kilku oddziałów i działał w kilku powiatach. Polska Armia Odwet była ostatnim partyzanckim oddziałem antykomunistycznym na terenie ziemi limanowskiej, sądeckiej oraz nowotarskiej.

Pliki do pobrania:

Aktualności

ODWET GÓRSKI - DOKUMENTY ZBIORCZE

POLSKA ARMIA ODWET - DOKUMENTY ZBIORCZE

Zbigniew Makusz-Woronicz pseud. Montana - Odwet Górski

Zbigniew Makusz-Woronicz, ur.1916- zm. 1981 Przed wojną zawodowy oficer wywiadu wojskowego. Brał udział w wojnie obronnej 1939 roku, 6 Pułk Strzelców Podhalańskich. W czasie drugiej wojny światowej w konspiracji ZWZ-AK, dowódca tzw. grupy likwidacyjnej ZOM, szef kontrwywiadu przy sztabie AK Okręgu Lwowskiego. Po wyzwoleniu w sztabie gen. Okulickiego. Dwukrotnie aresztowany (w 1946 i 1950, dwukrotnie zwolniony z braku dowodów). Na początku 1951 roku przybył do Kamienicy i zamieszkał u Mariana Kukawskiego, aby założyć tajną, patriotyczną, antykomunistyczną organizację. Uważał, że wkrótce wybuchnie konflikt zbrojny pomiędzy zachodem a ZSRR i że należy „stworzyć kadrową organizację nielegalną, która by mogła wystąpić czynnie”. Organizacja miała działać na Podhalu i Podkarpaciu i miała początkowo nazywać się Obszar Górski Odwet. Do czasu aresztowań członków Odwetu Górskiego powstały struktury na terenie prawie całego pow. limanowskiego i gminy Podegrodzie pow. nowosądecki. Został aresztowany 9 maja 1952 roku. W 1953 skazany na trzykrotną karę śmierci, którą wstrzymano ze względu na orzeczenie lekarskie stwierdzające chorobę psychiczną. Na mocy wniesionej rewizji WSN zamienił karę na dożywocie. W 1956 na podstawie amnestii zmniejszono karę do 12 lat. Zwolniony w 1958, ponownie aresztowany w 1964 roku. W latach 70. utrzymywał regularny kontakt z Leszkiem Moczulskim. W latach 1979–1980 był konspiracyjnym członkiem KPN. Zmarł 30 listopada 1981.

Marian Kukawski pseud. Krzywonos - Odwet Górski

Marian Kukawski pseud. Krzywonos ur. 8.09.1910 roku we Lwowie, syn Rajmunda i Anieli z domu Surmińskiej. Studia odbywał na Politechnice Lwowskiej na Wydziale Rolniczo-Leśnym, inżynier leśnictwa. Oficer organizacyjny oraz zastępca dowódcy Odwetu Górskiego Zbigniewa Makusza-Woronicza. Od jesieni 1949 roku kierownik Państwowego Tartaku w Kamienicy I Szczawie. Na listowną prośbę swojego przyjaciela ze Lwowa Stanisława Gottwalda udzielił schronienia w Kamienicy poszukiwanemu przez UB Zbigniewowi Makuszowi-Woroniczowi. W lipcu 1951 roku wstąpił do Odwetu Górskiego oraz wszedł do sztabu organizacji. Przyjął pseud. Krzywonos. Jesienią 1951 złożył przysięgę. Aresztowany 24 kwietnia 1952 roku. 14 marca 1953 roku z wyroku Wojskowego Sądu Rejonowego w Krakowie otrzymał podwójną karę śmierci, utratę praw publicznych i honorowych na zawsze oraz przepadek mienia na rzecz Skarbu Państwa. Skład sędziowski: Mikołaj Tołkan – przewodniczący, Bronisław Mieszkowski – aplikant, Witold Koziutko – ławnik; Oskarżyciel: Roman Dorożowski (WPR Kraków), Władysław Huk (WPR Kraków); Obrońca: Andrzej Markus (z wyboru). Przebywał więzieniu na Montelupich i we Wronkach. 31 grudnia 1953 roku władze komunistyczne zmieniły Marianowi Kukawskiemu karę śmierci na karę dożywocia, a następnie 10 września 1956 roku na 10 lat więzienia. Postanowieniem Sądu Wojewódzkiego w Łodzi z 31 lipca 1957 warunkowo zwolniony z odbycia reszty kary. Zwolniony z więzienia 01.08.1957.

Franciszek Król pseud. Skalny - Odwet Górski

Franciszek Król, pseud. Grot, Skalny, ur. 24 października 1911 roku w Roztoce, gmina Łukowica, powiat Limanowa. Przedwojenny żołnierz i policjant, także rolnik. Działał w ZWZ i AK. Członek Odwetu Górskiego. Aresztowany 24 kwietnia 1952 roku otrzymał wyrok dożywotniego więzienia. W więzieniu przebywa do 25 czerwca 1956. Inwigilowany przez komunistów w latach 60. i 70.

Zygmunt Joniec - Odwet Górski

Stanisław Mamak pseud. Zew Gór - Odwet Górski

Stanisław Mamak, syn Józefa i Agnieszki z domu Bednarz, ur. 9 czerwca 1913 roku w Sowlinach, pow. limanowski. Żołnierz, rolnik, działacz ludowy, wiceburmistrz miasta Limanowa. Od lipca 1951 związany z Odwetem Górskim, pseud. Zew Gór, członek sztabu i pełnił funkcję szefa służby administracyjnej. Aresztowany 25 kwietnia 1952 roku za udział w antykomunistycznej organizacji Odwet Górski przez WUBP w Krakowie i skazany na dożywotnie więzienie, po apelacji wyrok zmieniono na 12 lat. W 1956 na mocy amnestii został zwolniony z więzienia. Intensywnie inwigilowany przez komunistów szczególnie w latach sześćdziesiątych

Maria Adamczyk pseud. Szarotka - Odwet Górski

Maria Adamczyk, ur. 6 lutego 1921 w Zbludzy, córka Wojciecha i Zofii z domu Majchrzak. Pochodziła z rodziny patriotycznej działającej w czasie II wojny światowej w AK, a później w Odwecie Górskim, pseud. Montana. Posiadała wykształcenie średnie i pracowała jako urzędnik państwowy w tartaku w Kamienicy. Była łączniczką i sekretarką dowódcy Odwetu Górskiego Zbigniewa Makusza-Woronicza, pseud. Montana, którego znała pod zmienionym nazwiskiem jako Władysława Liszka. Została aresztowana 24 kwietnia 1952 roku. Prokurator wojskowy wnosi o karę dożywocia. 25 lutego 1953 roku Wojskowy Sąd Rejonowy w Krakowie skazuje Marię Adamczyk na 13 lat więzienia (wyrok od 24.04.1952 do 24.04.1965 do godz. 14), pozbawienia praw publicznych i obywatelskich na 5 lat oraz całkowity przepadek mienia na rzecz Skarbu Państwa. Wyrok odbywa w więzieniach na Montelupich w Krakowie, Inowrocławiu, Fordonie (Bydgoszcz). Ma mocy amnestii z 1956 opuszcza więzienie 8 czerwca 1956 roku. Przebywała w komunistycznym więzieniu 4 lata 1 miesiąc i 14 dni. 20 grudnia 1993 roku Sąd Wojewódzki w Krakowie stwierdza nieważność wyroku. Pozostaje do dziś anonimową bohaterką walki o niepodległą Polskę.

Ks. Jan Lech pseud. Góra - Odwet Górski

Ks. Jan Lech, syn Wojciecha i Katarzyny Gierczyńskiej, ur. 8 stycznia 1904 roku w Brzezówce, gm. Szczucin, pow. Dąbrowa Tarnowska, w rodzinie chłopskiej. Szkołę powszechną kończy w 1917 roku, następnie uczy się w Gimnazjum nr 2 w Tarnowie. Klasę VII i VIII kończy w Gimnazjum nr 1 w Tarnowie, gdzie w 1925 roku zdaje maturę (z odznaczeniem). Wstępuje do Seminarium Duchownego w Tarnowie. Święcenia kapłańskie otrzymuje z rąk biskupa Leona Wałęgi 29 czerwca 1929 roku. Po wyświęceniu przez trzy lata pełni posługę duszpasterską w Wierzchosławicach, pow. tarnowski (do 5 marca 1932), następnie zostaje przeniesiony na cztery miesiące (do 1 sierpnia 1932) na stanowisko administratora parafii Dębno, pow. Brzesko; potem jako wikariusz pełni posługę w kościele w Bochni (1 lipca 1932 - 24 listopada 1933). W wieku 29 lat zostaje mianowany proboszczem w Krasnem-Lasocicach, pow. limanowski, gdzie przebywa przez 15 lat (24 listopada 1933 - 7 listopada 1949). Buduje kościół, plebanię i budynki gospodarcze, zakłada spółdzielnię rolniczą. 7 listopada 1948 roku biskup Jan Stepa powołuje ks. Jana Lecha na proboszcza parafii w Kamienicy, pow. limanowski. Funkcję tą sprawuje do momentu aresztowania przez Urząd Bezpieczeństwa 30 kwietnia 1952 roku. W tym czasie zostają również aresztowani pozostali księża z parafii Kamienica: ks. wikary Eugeniusz Kubowicz oraz ks. wikary Julian Wójtowicz.

Ks. Eugeniusz Kubowicz - Odwet Górski

Ks. Eugeniusz Kubowicz, ur. 23 listopada 1924 roku w Starym Sączu. Ojciec Władysław Kubowicz, matka Petronela z domu Królikowska. Ukończył studia teologiczne w Seminarium Duchownym w Tarnowie. Święcenia kapłańskie przyjął z rąk ks. biskupa Jana Stepy 14 czerwca 1948 roku. 20 czerwca 1948 roku zostaje skierowany jako ksiądz wikariusz do Lisiej Góry, powiat Tarnów. W parafii Lisia Góra pracuje do listopada 1950 roku, po czym zostaje przeniesiony do parafii Kamienica, powiat Limanowa. Jest tu wikariuszem od 1 grudnia 1950 roku do aresztowania 30 kwietnia 1952 roku przez władze komunistyczne za udział w Odwecie Górskim. Skazany na 10 lat więzienia, utratę praw publicznych i obywatelskich na 4 lata, przepadek całego mienia na rzecz Skarbu Państwa. Przebywa w więzieniu łącznie 41 miesięcy i 6 dni. Na początku 1957 roku jest skierowany jako ks. wikary do parafii Św. Małgorzaty w Nowym Sączu, następnie do parafii w Sędziszowie Małopolskim, a później do Łęgu Tarnowskiego. W 1965 roku jest przydzielony do parafii w Słopnicach i służy tam aż do przejścia na emeryturę w 1989 roku. Od 1994 roku pełni posługę duszpasterską na parafii Olkowice na Białorusi. Ks. Eugeniusz Kubowicz, zm. 20 sierpnia 2000 roku i jest pochowany w Starym Sączu

1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6