Strona główna
english
polski

Antoni Gryzina Lasek


Wody mineralne w Szczawie W 1929 roku sprzedał swoją kamienicę w Warszawie i przeniósł się z rodziną do Szczawy. Kupił tam kilka działek: od Jana Farona, Wojciecha Madonia, Franciszka Opyda, Jana Chlipały, Michała Farona i Bartłomieja Mikołajczyka. Na jednej z nich rozpoczął budowę domu rodzinnego (dziś istnieją tylko porośnięte chwastami i mchem resztki murów tego domu). Na pozostałych działkach rozpoczął badania balneologiczne. Rozpoczął wiercenia tam, gdzie „owce najchętniej skubały trawę”[2]. Próbki skał i wody wysyłał do analizy w Warszawie. Wyniki tych badań potwierdziły, że Szczawa jest bogata w źródła szczawy alkaliczno-słone, żelaziste i alkaliczno-siarkowe o dużym stężeniu.
Źródła szczawskie znane były już wcześniej, wspominał o nich w XV wieku Jan Długosz, badał je m.in. Baltazar Hacquet (w latach 1788–1795 dokonał klasyfikacji i opisu ich właściwości), w 1818 roku pisał o nich Stanisław Staszic.
Antoni Gryzina-Lasek wybudował szereg ujęć wody mineralnej:
pierwsze wybudowane ujęcie (w 1932 roku) zostało nazwane „Hanna” od imienia żony Antoniego Gryziny-Laska drugie – „Dziedzilla” – od imienia córki (Zdzisława, Dzidzia), również w 1932 roku trzecie – „Krystyna”, na cześć drugiej córki (wybudowane w 1938 roku, tuż przy obecnej drodze z Mszany Dolnej do Zabrzeży) kolejne dwa zdroje powstały w dolinie Głębieńca: „Lech” od imienia syna i „Legun” – od potocznej nazwy legionisty Piłsudskiego. We wsi istnieje jeszcze źródło „Szczawa I”.
Eksploatacja pierwszych źródeł rozpoczęła się w 1933 roku[7]. W 1937 roku badania szczawskich wód przeprowadził Franciszek Ksawery Kmietowicz z Krynicy, potwierdzając ich wysokie walory balneologiczne[2]. W tej sytuacji Antoni Gryzina-Lasek wystąpił do Ministerstwa Opieki Społecznej z wnioskiem o uznanie Szczawy za zdrojowisko i utworzenie tu uzdrowiska na bazie niespotykanego gdzie indziej zdrowego mikroklimatu i wód leczniczych. W 1938 roku decyzją Ministra Przemysłu i Handlu został tu ustanowiony rejon ochrony górniczej[7]. Dalsze ambitne plany przekształcenia Szczawy w uzdrowisko przekreślił wybuch II wojny światowej[2]. Antoni Gryzina-Lasek w 1937 roku wszedł w spółkę z warszawskimi firmami Drogistea (lub Drogista) i farmaceutyczną Karpiński i S-ka, w których miał drobny udział. W 1938 roku uruchomiono w Szczawie niewielką pijalnię i rozlewnię wód. Spółka Karpińskiego rozpoczęła butelkowanie i eksport wód szczawskich. (W 2010 roku otwarto w Szczawie pijanię wód mineralnych, w której dostępne są wody: „Hanna”, „Dziedzilla” i „Szczawa I”.)
Antoni Gryzina-Lasek postulował również zbudowanie drogi przez przełęcz Przysłop, łączącej Mszanę Dolną z Zabrzeżą przez Lubomierz, Szczawę i Kamienicę. Droga wojewódzka nr 968 została wybudowana po wojnie.
Lasek łączył pracę zawodową ze społeczną: aktywnie działał w Związku Podhalan i w Związku Ziem Górskich, w którym pełnił m.in. funkcję sekretarza Wydziału Wykonawczego.

Pliki do pobrania: